Ιαματικά: Πόσα μεγάλα λόγια θα ακούσουμε ακόμα και ως πότε;
Το ζήτημα της αξιοποίησης των Ιαματικών Πηγών στη Φθιώτιδα έχει μια μακρόχρονη ιστορία. Εκφράζει την κακοδαιμονία του συστήματος διακυβέρνησης της χώρας μας και του συστήματος αυτοδιοίκησης, με τις αμφιταλαντεύσεις και τις διάφορες κομματικές αντιλήψεις των διοικούντων. Εκφράζει τις πολιτικές απαξίωσης και σταδιακής υπονόμευσης κάθε αγαθού δημόσιου χαρακτήρα, με στόχο την ιδιωτικοποίηση.
Υποστηρίζεται σε όλους τους τόνους ότι δεν μπορεί το κράτος και η αυτοδιοίκηση να επενδύουν και να λειτουργούν επιχειρήσεις, γιατί μόνο ελλείμματα προκαλούν και «σιτίζονται» στον δημόσιο κορβανά. Στο όνομα αυτής της αντίληψης αφήνουν σε αδράνεια συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής, όπως οι Ιαματικές Πηγές. Αυτό δεν είναι παρά το ζενίθ της ιδεοληψίας με το να υποστηρίζεται πως ό, τι είναι ιδιωτικό είναι καλό και ιδανικό και ό, τι είναι δημόσιο, κακό. Λες και δεν πτωχεύουν καθημερινά δεκάδες ιδιωτικές επιχειρήσεις ή λες και δεν υπάρχουν κρατικοδίαιτες ιδιωτικές επιχειρήσεις ή δεν είναι γνωστό το χρέος των επιχειρήσεων στο κράτος και στις τράπεζες. Ένα παράδειγμα στο χώρο των Ιαματικών Πηγών είναι τα Λουτρά Πλατυστόμου, όπου ο ιδιώτης επενδυτής, αφού, αν δεν κάνω λάθος, εξάντλησε όλα τα περιθώρια των επιδοτήσεων, έκλεισε την επιχείρηση πριν 3,5 χρόνια περίπου, αφήνοντας ερείπια και άναυδη την τοπική κοινωνία και τους εργαζόμενους. Δες εδώ
Αφορμή για όλα αυτά είναι η πρόσφατη αναφορά στη Βουλή και η ερώτηση τοπικού βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος: «Η αξιοποίηση των ιαματικών πηγών της Φθιώτιδας παραμένει απόλυτη προτεραιότητα». Και πότε δεν ήταν! Και γιατί είμαστε εδώ που είμαστε, εφόσον πάντα ήταν προτεραιότητα; Δεν φτάσαμε όμως εδώ χωρίς καμιά ευθύνη και χωρίς τις παλινωδίες αυτών που διοίκησαν και διοικούν τη χώρα και την αυτοδιοίκηση. Γιατί όλες οι Πηγές έχουν τη δική τους ιστορία και όλες είχαν στο παρελθόν, από λίγο έως πολύ, τις «ένδοξες» στιγμές τους. Πέρασαν δε σταδιακά εδώ και δεκαετίες στην εγκατάλειψη και την απαξίωση. Ένα θλιβερό παράδειγμα είναι οι Πηγές Θερμοπυλών, όπου ο ΕΟΤ ανακαίνισε πλήρως τις ξενοδοχειακές του μονάδες χωρίς να τις λειτουργήσει έκτοτε ποτέ. Θλιβερό επίσης παράδειγμα είναι η Πηγή Καλλιδρόμου, τα «Ψωρονέρια». Δείτε λίγο αναλυτικότερα τις παλινωδίες γι’ αυτή: Με τις ατέλειωτες μεθοδεύσεις του συστήματος φθάνουμε στο ιστορικό έτος 2012.
– Στις 5-12-2012 διαβάζουμε: «40 χρόνια παραχώρηση… Η συνέντευξη τύπου που παραχώρησε στις 5-12-2012 ο Δήμαρχος Λαμιέων για την παραχώρηση και αξιοποίηση της ιαματικής πηγής Καλλιδρόμου “Ψωρονέρια”, μετά την συνάντηση, που πραγματοποιήθηκε στο γραφείο του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών κ. Χρ. Σταϊκούρα στην Αθήνα…». [https://www.facebook.com/Psoroneria/videos/447194185346240/] «…Η πρόταση αφορά την δωρεάν παραχώρηση τμήματος του χώρου για 40 χρόνια, την εγγραφή σχετικής, αναγκαίας, πίστωσης στον Προϋπολογισμό του Δήμου…» [http://stilida.com/hobby-diaskedash/ta3idia-cat/ta-pswroneria-paraxwrountai-dimo-lamias/] Σαράντα χρόνια … φαίνεται τα είδαν πολλά. Δεν τα κάνουμε είκοσι καλύτερα;
– Στις 24/2/2013, δυόμισι μήνες μετά: «…Η ενημέρωση από τον Δήμαρχο στο πρόσφατο Δημοτικό Συμβούλιο για το θέμα όμως φαίνεται να ανατρέπει ακόμα και αυτή την ελάχιστη δυνατότητα. Τα Τουριστικά Ακίνητα παραχωρούν για 20 χρόνια τις πηγές Καλλιδρόμου στο Δήμο Λαμίας …». [http://altpressfthiotida.com/τοπικά/στον-αέρα-η-παραχώρηση-στο-δήμο-των-πηγ/]
– Ενάμιση χρόνο μετά, στις 12/8/2014, λίγες μόνο μέρες πριν παραδώσει η δημοτική αρχή του κ. Κοτρωνιά στην καινούργια: «Στο δήμο για 25 χρόνια τα Ψωρονέρια. Στην κυριότητα του δήμου Λαμίας, (ξανα)πέρασαν και επίσημα στις 12 Αυγούστου, οι ιαματικές πηγές Καλλιδρόμου ή Ψωρονέρια όπως είναι γνωστά στους περισσότερους. Σύμφωνα με τον Δήμαρχο Λαμίας…» κλπ κλπ [http://oinoxori.gr/2014/08/18/στον-δήμο-λαμίας-τα-ψωρονέρια-για-τα-επ/]. Μια καθαρά προεκλογική των βουλευτικών εκλογών κίνηση, με σκοπό να εκφραστούν οι ευχαριστίες στον τότε αναπληρωτή υπουργό κ Σταικούρα, χωρίς κανένα αντίκρισμα.
Τι και ποιον να πιστέψει κανείς και γιατί να πιστέψει… Τα 40 χρόνια έγιναν 20 και ξανά 25, με χίλιες ασάφειες και μασημένα λόγια. Πρώτα υπογράφηκε η παραχώρηση και μετά υποβλήθηκε αίτημα δήθεν για αναγνώριση. Έτσι σήμερα παραμένει ακόμα μη αναγνωρισμένη Πηγή∙ και καθώς φαίνεται δεν πρόκειται να αναγνωριστεί.
Κατά τα άλλα, αφού το 2013 έγινε ο πρώτος άκαρπος διαγωνισμός, πήγαν και ήρθαν Γερμανοί, Αμερικανοί, Τσέχοι, Κινέζοι με τη δημοτική αρχή στο ρόλο του ξεναγού. Και λοιπόν; Το μόνο ρόλο που αναγνωρίζει το σύστημα στην αυτοδιοίκηση είναι ο ρόλος του dealer. Λες και δεν είναι οι Ιαματικές Πηγές κοινωνικά αγαθά, που ανήκουν στην τοπική κοινωνία, και δεν έχει δικαίωμα η αυτοδιοίκηση να προγραμματίζει, να αξιοποιεί, να επενδύει. Η ΕΤΑΔ έχει δικαίωμα να παραχωρεί στο ΤΑΙΠΕΔ για πώληση σε ιδιώτες και ξένες επιχειρήσεις, δεν έχει όμως δικαίωμα να παραχωρεί και να ενοικιάζει τις Πηγές στην αυτοδιοίκηση ή σε μικτά τοπικά επενδυτικά σχήματα.
Το συμπέρασμα είναι ότι βρισκόμαστε διαρκώς στο μηδέν. Αν οι δημοτικές αρχές και οι τοπικοί παραγωγικοί φορείς όλα αυτά τα χρόνια είχαν κινηθεί με στόχους, με πρόγραμμα και με θέληση, θα είχαμε κάποια αποτελέσματα για όλες τις Πηγές. Δεν είναι όμως δύσκολο να αντιληφθούμε τι είναι αυτό που τους τραβούσε πίσω – και τους τραβάει και σήμερα. Δεν είναι δύσκολο να υποψιαστούμε γιατί επέλεξαν οι μηχανισμοί της εξουσίας την πρακτική και την πολιτική της φθοράς και της απαξίωσης των Πηγών. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί δεν προχωράει τίποτα. Για να φθάσει ο κόσμος να λέει: «πουλήστε τα επιτέλους, να τελειώνουμε! Δεν μπορούμε να τα βλέπουμε σε τέτοια χάλια!!». Πρέπει να είναι κανείς πολιτικά αφελής για να μην περνάνε από το μυαλό του αυτές οι σκέψεις. Όμως έχουμε μάθει, όταν ακούμε μεγάλα λόγια από ανθρώπους της εξουσίας και της πολιτικής, να κρατούμε μικρό καλάθι. Και νομίζω ότι επιβεβαιωνόμαστε για πολλοστή φορά. Είναι αυτό που λένε: «Ποτέ μην πιστεύεις τίποτε στην πολιτική, μέχρι να διαψευστεί επίσημα*». Όσο αφορά την αυτοδιοίκηση, δεν μπορώ να σκεφθώ τι λένε όλα αυτά τα χρόνια στους Συνδέσμους των Δήμων Ιαματικών Πηγών, μέσα σε ένα εντελώς ανόμοιο και ανταγωνιστικό περιβάλλον, οι οποίοι Σύνδεσμοι δεν έχουν πάει την υπόθεση ούτε ένα χιλιοστό παραπέρα. Αντίθετα, υπηρέτησαν με το παραπάνω το καθεστώς της ιδιωτικοποίησης και του ξεπουλήματος μέσα από την απαξίωση. Ή δεν είναι έτσι;;
Γι’ αυτό, και με την ευκαιρία, λέω, ότι δεν πρέπει να λέγονται μεγάλα λόγια και να καλλιεργούνται φρούδες προσδοκίες. Ελπίζω να καταλαβαίνουμε ότι δεν είναι καθόλου ρόδινα τα πράγματα και ότι κανείς δεν επενδύει με ευκολία σε ένα γκρίζο και ασαφές οικονομικό περιβάλλον, έντονα ανταγωνιστικό, όπως είναι ο χώρος των Ιαματικών Πηγών στην Ελλάδα. Μόνο με «ξέπλυμα» χρήματος των offshore και εφόσον πάρουν το 60% από τον «αναπτυξιακό νόμο» και να γίνουν όλες οι παράπλευρες κατασκευές και τα έργα με δημόσιο χρήμα. Κάθε Πηγή πρέπει να έχει το δικό της επιχειρηματικό πλαίσιο αξιοποίησης σε συνδυασμό με άλλα στοιχεία της περιοχής. Διαφορετικά η επιχειρηματική λογική λέει: «αν θέλω να κάνω μια βιώσιμη επιχείρηση, τις παίρνω όλες αφήνοντας τη μια ανοιχτή και κλείνοντας τις άλλες». Και υπάρχουν πολλοί τρόποι να τις κλείσεις.
Στο επίκεντρο των δικών μας προβληματισμών είναι ο χαρακτήρας του νερού και της Ιαματικής Πηγής ως «δημόσιου κοινωνικού αγαθού». Οι Πηγές δεν ιδιωτικοποιούνται. Ξεκινώντας από κει μπορούμε να συζητήσουμε τα πάντα. Φυσικά και δεν χρειάζονται μεγάλα λόγια, όπως αυτά που ακούγονται ότι θα αλλάξει εντελώς η οικονομία της Φθιώτιδας. Επισημαίνουμε για μια φορά ακόμα το στοιχείο της ανταγωνιστικότητας των πολλών Ιαματικών Πηγών στη χώρα μας. Διότι, όσα επενδυτικά σχήματα και κεφάλαια να βρεθούν, οι πελάτες/επισκέπτες δεν είναι απεριόριστοι. Άρα δεν πρέπει να καλλιεργούνται πολλές και φρούδες προσδοκίες για φαραωνικά έργα και να πετάμε στα σύννεφα. Και η Ελλάδα δεν είναι Γερμανία ή Αυστρία. Αν η Γερμανία έχει 300 Ιαματικές Πηγές σε λειτουργία σε ένα πληθυσμό 85 εκ, αντίστοιχα η Ελλάδα πρέπει να έχει 35 Ιαματικές σε πληθυσμό 11 εκ. Η χώρα μας όμως έχει πάνω από 750 Πηγές, από τις οποίες οι 120 περίπου επίσημα αναγνωρισμένες και πιστοποιημένες και περίπου 180 επισκέψιμες. Κι εμείς δεν έχουμε το είδος του τουρισμού που έχει η Γερμανία. Ο ξένος τουρίστας θα έρθει στην Ελλάδα κυρίως για τη θάλασσα, που γι’ αυτόν είναι το ίδιο ιαματικός τουρισμός.
Το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών είχε προτείνει, σε ειδική μελέτη για τα ιαματικά, να διερευνηθούν οι δυνατότητες δημιουργίας συνεταιριστικών εγχειρημάτων και η συνεργασία με άλλες τουριστικές επιχειρήσεις, όπως επίσης να υιοθετηθούν πετυχημένα πρότυπα επιχειρήσεων με τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης σε κεντρικό ρόλο στα επενδυτικά σχήματα. Ειδικά για τις Θερμοπύλες το ΕΚΚΕ προτείνει, οι πηγές και οι αντίστοιχες εκτάσεις, σε συνεργασία του Κράτους με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, αλλά και άλλων ενδιαφερόμενων τοπικών φορέων, να διαμορφωθούν σε «Ιστορικό – Θερμαλιστικό Πάρκο Πολιτισμού». Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε τις απόψεις του Συλλόγου των Ελλήνων Αρχαιολόγων [https://m.naftemporiki.gr/story/1377713] για το χώρο.
Λαμία, Απρίλης 2021
Στέφανος Σταμέλλος
https://www.facebook.com/stefanos.stamellos