Κύριε Πρόεδρε
Οι επισημάνσεις, παρατηρήσεις και προτάσεις που απευθύνετε προς το Διοικητικό Συμβούλιο του Πανελληνίου Συλλόγου Ιαματικών Πηγών και Λουτροπόλεων Ελλάδας μου προκάλεσαν έντονο ενδιαφέρον και με ώθησαν να καταγράψω τις παρακάτω παρατηρήσεις:
Προτείνω αντί για αναφορά σε «130 λουτροπόλεις» αναφορά σε «ιαματικούς φυσικούς πόρους και λουτροπόλεις» χωρίς απαρίθμηση.
Αυτή τη στιγμή πού ανταλλάσσουμε υπάρχει κυβερνητική πρόταση της υπουργού Κεφαλογιάννη για χρηματοδότηση του Ελληνικού Τουρισμού με 387 εκατ. ευρώ μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Από αυτά 28 εκατ. ευρώ προβλέπεται να διατεθούν για τον Τουρισμό Υγείας και Ευεξίας. Νομίζω ότι το ποσό είναι ανεπαρκές όχι όμως ευκαταφρόνητο. Μεγαλύτερη δυσκολία είναι, κατά την γνώμη μου, να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα υποβολής αιτήσεων χρηματοδότησης μέχρι τις 31 Μαρτίου 2024 που προβλέπει το πρόγραμμα.
Θα μπορούσαν επίσης να αντληθούν πόροι για τους ιαματικούς σταθμούς (τοποθεσίες με ιαματικούς πόρους) και από άλλους επενδυτικούς στόχους: εκπαίδευση προσωπικού (45 εκατ. για άνεργους και εποχιακά εργαζόμενους), προσβασιμότητα, ορεινός τουρισμός, αειφόρος ανάπτυξη.
Η ίδρυση της ΙΠΕ ΑΕ, τον Δεκέμβριο του 2021, ήταν ατυχέστατη επιλογή για την οποία έχω αρθρογραφήσει σχετικά (2022) και δημοσιεύσει επιστημονικό πόστερ (2023). Έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την παγκόσμια τάση αποκεντρωμένης διαχείρισης και ήταν διαχειριστικά μη βιώσιμη. Καμία λοιπόν έκπληξη για την διάλυση αυτής της «περίεργης» εταιρείας.
Όσον αφορά την διάλυση των δημοτικών εταιρειών δεν έχω ειδική ενημέρωση. Και πάλι όμως με εκπλήσσει μια τέτοιου είδους κεντρική απόφαση και αναρωτιέμαι με ποιο τρόπο μπορεί οποιοσδήποτε ΟΤΑ να εμποδιστεί να συστήσει μια εταιρεία.
Το θέμα της ιδιωτικής διαχείρισης των ιαματικών πόρων είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο. Καθώς η έννοια της ΣΔΙΤ καλύπτει μεγάλη ποκιλότητα καταστάσεων, η υλοποίηση των τοπικών προτάσεων είναι αντικείμενο όχι μόνο οικονομολόγων και νομικών (απαραίτητα) αλλά και της πολιτικής βούλησης των τοπικών αρχών. Ακόμη και μεικτές εταιρείες με πλειοψηφική συμμετοχή των ΟΤΑ μπορούν να εκτραπούν προς αμιγή κερδοσκοπία εφόσον δεν υπάρχει η κοινωνική ευαισθησία των τοπικών αρχών.
Ένα ενδιαφέρον πρότυπο είναι το γερμανικό (και εν μέρει το πολωνικό) όπου ο ιαματικός πόρος παραμένει με διαχείριση ΟΤΑ, μπορεί όμως (όπως και γίνεται) να συναφθεί συμφωνία με ιδιώτη πάροχο υπηρεσιών για μερική παραχώρηση του ιαματικού πόρου στον ιδιώτη για την πελατεία του.
Οπωσδήποτε η οικονομική μελέτη του θέματος σε τοπικό, αλλά κυρίως σε εθνικό επίπεδο είναι απαραίτητη.
Πόσο εν τέλει θα κόστιζε στο κράτος και τα ασφαλιστικά ταμεία μια γενναία αναβάθμιση των παροχών στον τομέα του Ιαματισμού;
Τι έμμεση ανταποδοτικότητα μπορεί να προκύψει μέσω δημιουργίας θέσεων εργασίας, οικονομικής αναζωογόνησης της περιφέρειας, είσπραξης άμεσων και έμμεσων φόρων, και ασφαλιστικών εισφορών;
Σύμφωνα με μελέτη του γαλλικού Εθνικού Συμβουλίου Ιαματικών Καταστημάτων (CNETh) το κράτος δαπανά για κάθε ιαματιζόμενο 600 ευρώ τον χρόνο και εισπράττει 800 ευρώ, με βάση τις παραπάνω παραμέτρους. Η έρευνα αυτή βέβαια αφορά την Γαλλία και έγινε από φορέα με συγκεκριμένο συμφέρον οπότε το αποτέλεσμα χρειάζεται επαλήθευση.
Δεν νομίζω ότι η ESPA δήλωσε ότι θα υποστηρίξει υποψηφίους Ευρωβουλευτές. Απλά η ESPA αποφάσισε να κάνει μία προσπάθεια ευαισθητοποίησης των παρόντων και υποψήφιων Ευρωβουλευτών προβάλλοντας τα ζητήματα του κλάδου, όπως συνήθως γίνεται με όλες τις διαδικασίες lobbying.
Όσον αφορά τις επενδύσεις, πέρα από το ύψος τους, το ζητούμενο είναι και η προέλευση τους καθώς και οι επιμέρους δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν (περιφερειακές υποδομές, πρόσβαση, εκπαίδευση προσωπικού, επαγγελματική πλαισίωση, εκσυγχρονισμός και αναβάθμιση εγκαταστάσεων, έλεγχος υγειονομικής ποιότητας, πιστοποίηση, έρευνα, προβολή και επικοινωνία, κλπ). Αναφέρω επιλεγμένα τομείς για τους οποίους θεωρώ ότι οι ελληνικές εγκαταστάσεις υστερούν. Επίσης ένα ζητούμενο είναι το ποιες εγκαταστάσεις θα πριμοδοτηθούν: οι ήδη σχετικά ευημερούσες (με καλύτερες δυνατότητες ανταποδοτικότητας) ή οι μικρότερες (με προσδοκώμενη αναβίωση κοινοτήτων που αντιμετωπίζουν δυσκολίες)
Η μεγάλη συμβολή των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ ήταν η προώθηση του «κοινωνικού τουρισμού» και η ανάληψη από κράτος και ασφαλιστικούς φορείς των εξόδων μετάβασης και διαμονής των ωφελούμενων από τα ιαματικά πολιτών.
Αυτές οι παροχές κατέρρευσαν με την ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων στο όνομα της «ίσης μεταχείρισης» η οποία ήταν εξίσωση προς τα κάτω.
Σήμερα δίνονται κάποιες υπολειμματικές παροχές από τον ΟΠΕΚΑ οι οποίες όμως είναι αφενός χαμηλές, αφετέρου κυμαινόμενες και ασταθείς ανάλογα με το έτος.
Νομίζω ότι θα πρέπει να δημιουργηθεί κάποιο νομοθετικό πλαίσιο για το ύψος των «συμπληρωματικών» παροχών μετάβασης και διαμονής, με ανώτερο και κατώτερο όριο και με εισοδηματικά κριτήρια.
Όσον αφορά το «ποιος πληρώνει» νομίζω ότι θα πρέπει στην καταβολή αυτών των παροχών να εμπλακούν οι Περιφέρειες.
Όσον αφορά την κάλυψη των καθεαυτό ιαματικών θεραπειών από τα ασφαλιστικά ταμεία, νομίζω ότι θα πρέπει να διατηρηθεί το σύστημα των (ημερήσιων) εισιτηρίων λούσης με κατώτερο όριο τις 5 (πέντε) και ανώτερο τις 15 (δεκαπέντε) ανά λουτρική περίοδο. Με αίτημα τον διπλασιασμό του καλυπτόμενου κόστους εισιτηρίου από 15 (δεκαπέντε) σε 30 (τριάντα) ευρώ αν και δύσκολα να γίνει έτσι αποδεκτό.
Να επιβληθούν όμως και κάποιοι όροι λειτουργίας στα ιαματικά καταστήματα: παρουσία (τουλάχιστον) παραϊατρικού προσωπικού, ύπαρξη υλικής υποδομής για παροχή πρώτων βοηθειών, χημική και βακτηριολογική πιστοποίηση, και τουλάχιστον τριών διαφορετικών ειδών φροντίδας μεταξύ των κατωτέρω: ατομική και συλλογική λουτροθεραπεία, καταιονισμούς (ντους), θεραπευτικές μαλάξεις, ιλυθεραπεία (λάσπη), κινησιοθεραπεία μέσα στο νερό, ατμοθεραπεία, κρυοθεραπεία, σάουνα, κλπ.
Η ένσταση του κυρίου Αρβανίτη είναι και θεμιτή και βάσιμη. Σε μία χώρα με αρκετά αναπτυγμένο τον Θερμαλισμό, όπως η Γαλλία, οι δημοτικές επιχειρήσεις συχνά δυσπραγούν. Ενώ το μέσο ετήσιο κέρδος των ιαματικών επιχειρήσεων είναι μόλις 3% (ανεπαρκές για αυτόνομες επενδύσεις) πολλές δημοτικές δημιουργούν δυσβάσταχτα χρέη στους ΟΤΑ και οδηγούνται στον οικονομικό έλεγχο, το κλείσιμο ή την ιδιωτικοποίηση. Το ζητούμενο μέγεθος εδώ είναι το συνολικό, άμεσο και έμμεσο, ποσοτικό ή ποιοτικό, κέρδος για την συνολική τοπική και εθνική κοινωνία. Η αξιολόγηση και διαχείριση αυτών των μεγεθών είναι έργο πολιτικού σχεδιασμού.
Ένα θέμα που δεν θίγεται στην τοποθέτηση σας, κύριε Πρόεδρε, είναι το θέμα της επιστημονικής έρευνας και ανάπτυξης στο οποίο, δυστυχώς για μας τη χώρα του Ιπποκράτη, ακόμη και οι βαλκανικοί μας γείτονες (Κροατία, Ρουμανία, Τουρκία) έχουν προβάδισμα. Εδώ βέβαια θα πρέπει να αναλάβουν δράση τα Πανεπιστήμια και οι άλλοι ερευνητικοί φορείς, ακόμα και ο Δημόκριτος (για το ραδόνιο).
Με εκτίμηση
Μανώλης Κοζαδίνος