«Η σεισμική δραστηριότητα θα συνεχιστεί». Αυτό υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στην «δημοκρατική» ο κ. Γεράσιμος Παπαδόπουλος, Δρ σεισμολόγος, μέλος της Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου, επιστημονικός συνεργάτης ΕΕ και UNESCO, Συμβουλίου Ευρώπης.
Όπως αναφέρει, η σεισμική δραστηριότητα που παρατηρείται σε περιοχές της χώρας μας, όπως η Αττική, η Θήβα, η Κρήτη, η Ρόδος αλλά και η Νίσυρος τους τελευταίους μήνες, μπορεί να μην είναι ανησυχητική -αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός, από την στιγμή που σε νησιά, όπως η Νίσυρος και η Σαντορίνη, βρίσκονται ηφαίστεια τα οποία μπορεί να… ‘κοιμούνται’, όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, αλλά παραμένουν ενεργά!
«Εδώ και αρκετούς μήνες είναι σε εξέλιξη η σεισμική δραστηριότητα σε τρία συγκεκριμένα μέρη και φυσικά την παρακολουθούμε. Ωστόσο, αυτή η σεισμική δραστηριότητα βρίσκεται κοντά, αλλά εκτός ηφαιστειακού πεδίου της Νισύρου», όπως αναφέρει.
• Κύριε Παπαδόπουλε θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας ζητώντας από εσάς να μας δώσετε γενικότερα μια εικόνα της σεισμικής δραστηριότητας που παρατηρείται σε περιοχές της χώρας μας, όπως η Αττική, η Θήβα, η Κρήτη, η Ρόδος αλλά και η Νίσυρος τους τελευταίους μήνες. Τι σημαίνει αυτό;
Τους τελευταίους δύο με τρεις μήνες, παρατηρείται έντονη σεισμική δραστηριότητα, σε τρεις κυρίως περιοχές της χώρας μας: στην Θήβα, όπου έχουμε μια σεισμική δραστηριότητα η οποία επιμένει το τελευταίο δίμηνο με τον μεγαλύτερο σεισμό που έφτασε στους 4,4 βαθμούς της Κλίμακας Ρίχτερ. Ακολουθεί το Αρκαλοχώρι Κρήτης στα νότια του Ηρακλείου, όπου η σεισμική δραστηριότητα έχει ξεκινήσει από τις αρχές Ιουνίου επίσης με χαμηλά μεγέθη έως και 4,8 Ρίχτερ και η τρίτη περιοχή εντοπίζεται στα Δωδεκάνησα. Εκεί είχαμε πιο έντονη σεισμική δραστηριότητα στην θαλάσσια περιοχή στα νοτιοδυτικά της Νισύρου και της Τήλου με μεγαλύτερο καταγεγραμμένο μέγεθος το 5,7 Ρίχτερ αλλά και συνεχείς σεισμούς που κυμαίνονται από 5 έως 5,4 Ρίχτερ. Άρα είναι μια έντονη σεισμική δραστηριότητα που ξεκίνησε στις αρχές Απριλίου και συνεχίζεται πολύ έντονα μέχρι τώρα.
Συνεπώς, έχουμε αρκετούς μήνες που είναι σε εξέλιξη και φυσικά την παρακολουθούμε. Εδώ πρέπει να τονίσω ότι αυτή η σεισμική δραστηριότητα βρίσκεται κοντά, αλλά εκτός ηφαιστειακού πεδίου της Νισύρου.
Αυτό σημαίνει ότι οι σεισμοί δεν έχουν σχέση με το ηφαίστειο, είναι τεκτονικοί σεισμοί. Αυτή είναι η εικόνα που υπάρχει.
Στις 21 Ιουλίου συνεδρίασε εκτάκτως η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή για την εκτίμηση του σεισμικού κινδύνου στην οποία είμαι μέλος όπου εξετάσαμε την εξέλιξη της σεισμικής δραστηριότητας στις δύο περιοχές -στην Θήβα και στο Αρκαλοχώρι Κρήτης. Αναφέρθηκε η περίπτωση της Νισύρου κι αυτό επειδή στις δύο προαναφερθείσες περιοχές απειλούνται άμεσα, μεγάλα αστικά κέντρα -κάτι που δεν συμβαίνει στο νησί της Δωδεκανήσου (αφού η σεισμική δραστηριότητα εξελίσσεται καθαρά, στον θαλάσσιο χώρο).
Και στις τρεις περιπτώσεις όμως, εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη η σεισμική δραστηριότητα ιδιαίτερα στην περιοχή ανάμεσα στη Νίσυρο και στην Τήλο.
Κι αυτό το αναφέρω γιατί εμφανίζονται και μεγαλύτερα μεγέθη, πράγμα που είναι πολύ πιο σπάνιο από ό,τι στις δύο προηγούμενες περιπτώσεις.
• Ωστόσο, αυτή η σεισμική δραστηριότητα διαρκεί αρκετό καιρό. Άρα, θα πρέπει να περιμένουμε κι άλλους σεισμούς;
Όπως σας προανέφερα είναι σε εξέλιξη η σεισμική δραστηριότητα στα τρία μέρη (Θήβα, Αρκαλοχώρι Κρήτης και Νίσυρος). Ούτως ή άλλως έχει δει τη δημοσιότητα και το πόρισμα στης Ειδικής Επιστημονικής Επιτροπής Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου το οποίο παραδόθηκε και στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας κι από εκεί και πέρα, εστάλη στις τοπικές αρχές.
Πρόκειται για το Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Σεισμών με την κωδική ονομασία «ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ».
Σκοπός του Σχεδίου είναι η άμεση και συντονισμένη απόκριση των εμπλεκομένων σε Κεντρικό, Περιφερειακό και Τοπικό Επίπεδο, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών από την εκδήλωση σεισμών και την άμεση διαχείριση των συνεπειών τους, δράσεις που αποβλέπουν στην προστασία της ζωής, της υγείας και της περιουσίας των πολιτών, καθώς και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, των πλουτοπαραγωγικών πηγών και των υποδομών της χώρας.
Στο πόρισμά μας, έχουμε καταλήξει ότι σε κάποιες περιοχές, ενδέχεται να σημειωθούν ισχυρότεροι σεισμοί -κάτι που επιβεβαιώθηκε στο Αρκαλοχώρι λίγες μέρες μετά το πόρισμά μας.
Πάντως, κατά την εκτίμησή μου δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ισχυρότερους σεισμούς από αυτούς που έχουν σημειωθεί – πάντοτε στον θαλάσσιο χώρο. Κι αυτό το τονίζω, διότι όταν ένας σεισμός σημειώνεται μέσα στον θαλάσσιο χώρο, δημιουργεί μια ‘ασπίδα’ ασφαλείας από τους κοντινότερους οικισμούς που είναι η Νίσυρος και η Τήλος στα Δωδεκάνησα.
• Να μείνουμε σε αυτές τις περιπτώσεις. Π.χ. στη Νίσυρο, όπως και στη Σαντορίνη, υπάρχει πάντα μια ανησυχία αφού υπάρχουν τα ηφαίστεια. Όσον αφορά στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα, όπως η Ρόδος π.χ. έχουμε… συνηθίσει να ζούμε με τους σεισμούς εδώ και πάρα πολλά χρόνα.
Η περίπτωση της Νισύρου είναι ιδιαίτερη, στη θαλάσσια περιοχή της οποίας εκδηλώθηκαν σε διάστημα σχεδόν διμήνου δύο σεισμοί ισχυρότεροι των 5 ρίχτερ και δεκάδες άλλοι μικρότεροι.
Η δραστηριότητα ξεκίνησε στις 13 Απριλίου 2021 με 5,2 βαθμούς, ενώ στις 21 Ιουνίου ο Εγκέλαδος έκανε και πάλι την εμφάνισή του με 5,7 Ρίχτερ. Η σεισμική δραστηριότητα, που συνεχίζεται, προκάλεσε μεγάλη ανησυχία λόγω και της ύπαρξης υποθαλάσσιου ηφαιστείου στη Νίσυρο.
Τελικά οι συγκεκριμένοι σεισμοί είναι τεκτονικοί και θεωρούμε ότι το φαινόμενο διέρχεται μάλλον τη φάση των μετασεισμών.
Η Σαντορίνη βρίσκεται υπό στενή επιτήρηση. Η Νίσυρος είναι από τα πιο γνωστά στον ελλαδικό χώρο που θεωρείται ενεργό ηφαίστειο, καθώς έχει δώσει εκρήξεις στο παρελθόν. Το πιο πιθανό όμως είναι να έχει μικρότερο ηφαιστειακό δυναμικό από τη Σαντορίνη.
Οι ηφαιστειακές περιοχές, είναι πιο ευαίσθητες θα έλεγα με την έννοια ότι τα ηφαίστεια μπορεί να ‘κοιμούνται’ αλλά είναι ενεργά. Πάντα σε τέτοιες περιοχές καταγράφεται έντονη σεισμική δραστηριότητα. Δεν το παραμελούμε, υπάρχει παρακολούθηση.
Στον Ελλαδικό χώρο υπάρχουν, τέλος, και άλλα ηφαίστεια, που όμως είναι σβησμένα και δεν αποτελούν κίνδυνο. Στην συγκεκριμένη περιοχή, η σεισμική δραστηριότητα βρίσκεται έξω από το ηφαιστειακό τοπίο και δεν παρατηρούμε κάποια τάση μετακίνησης – μετανάστευσης της δραστηριότητας προς το ηφαίστειο. Αυτό μας κάνει αισιόδοξους.
Βέβαια, η περιοχή των Δωδεκανήσων -όπως σωστά είπατε- έχει υψηλό επίπεδο σεισμικότητας όπως αποδείχτηκε από τον πολύ ισχυρό σεισμό 6,6 στην Κω πριν από τέσσερα χρόνια προκαλώντας σημαντικές βλάβες σε υποδομές και σε δομές.
Όσον αφορά στη Ρόδο, ο τελευταίος ισχυρός σεισμός που καταγράψαμε ήταν το 2008, μεγέθους 6,5 Ρίχτερ στον θαλάσσιο χώρο νότια του νησιού. Όλα αυτά δείχνουν ότι τα Δωδεκάνησα είναι μια περιοχή, με πολύ υψηλή σεισμική δρασητριότητα.
• Αυτό όμως, πρέπει να μας ανησυχεί έντονα; Μπορούν να ληφθούν κάποια μέτρα από τις αρχές και τους φορείς;
Σε όλη την χώρα, υπάρχουν μέτρα και εφαρμόζονται. Η Ελλάδα βρίσκεται σε πολύ καλύτερο επίπεδο αντισεισμικής προστασίας από ό,τι ήταν για παράδειγμα το 1978 (η πρώτη φορά που χτυπήθηκε μια σύγχρονη μεγάλη πόλη, η Θεσσαλονίκη) και το 1981(η πρώτη φορά που απειλήθηκε άμεσα από σεισμό η Αθήνα) που είχαμε και μεγάλους σεισμούς.
Εκείνα τα χρόνια, φάνηκε ξεκάθαρα ότι η χώρα δεν ήταν προετοιμασμένη για τέτοιους ισχυρούς σεισμούς. Σταδιακά δημιουργήθηκαν οργανισμοί όπως ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ) στον οποίο εντάσσεται και η Ειδική Επιστημονική Επιτροπή Εκτίμησης Σεισμικού Κινδύνου. Υπάρχουν σχέδια όπως το σχέδιο ‘Εγκελαδος’ από την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας που προβλέπει όλες τις απαραίτητες ενέργειες σε συντονισμό με τις τοπικές αρχές, προκειμένου να μειώνουν τις συνέπειες μελλοντικών σεισμικών κινδύνων ανά περιοχή. Αυτό ισχύει και για τα Δωδεκάνησα.
Τυγχάνει να έχω συνεργασία και γνώση του τι γίνεται στη Ρόδο.
Υπάρχει Γραφείο Πολιτικής Προστασίας στον Δήμο Ρόδου με συνεχείς προσπάθειες, ασκήσεις ετοιμότητας, σεμινάρια, ενεργοποίηση εθελοντών κ.λπ. Βέβαια, η δική μου αντίληψη ως ειδικού εδώ και χρόνια, είναι η εξής: όσο κι αν έχουμε κάνει προετοιμασία σε αυτά τα θέματα, ποτέ δεν πρέπει να είμαστε ευχαριστημένοι και κυρίως, ποτέ να μην επαναπαυόμαστε!
Πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας γιατί –όπως είδαμε και με τις τελευταίες πυρκαγιές- τα φυσικά φαινόμενα και τα γεγονότα, είναι πάντα μπροστά δημιουργώντας νέα προβλήματα στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας.
• Οι περιοχές μας, που παρουσιάζουν την σεισμική δραστηριότητα έχουν σχέση και με την ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου ή της Τουρκίας π.χ. στην οποία βρισκόμαστε;
Θα σας απαντήσω πολύ απλά. Το βασικό γεωδυναμικό πεδίο στην Ανατολική Μεσόγειο που προκαλεί τα έντονα σεισμικά φαινόμενα οφείλεται στο γεγονός πως η αφρικανική εξωτερική πλάκα βυθίζεται κάτω από την ευρύτερη περιοχή του Αιγαίου που ξεκινάει από την νοτιοδυτική Πελοπόννησο, τα Ιόνια Νησιά, περνάει από την Κρήτη και καταλήγει στα Δωδεκάνησα. Αυτή η τοξοειδής τομή σηματοδοτεί τον χώρο κάτω από τον οποίο αναπτύσσεται η σεισμική δραστηριότητα.
Αυτή είναι η βασική αιτία.
Δευτερευόντως θα έλεγα ότι υπάρχει μια επίδραση από σημαντικά ρήγματα στην περιοχή της δυτικής Τουρκίας -ένα σύστημα ρηγμάτων όπως αυτό που έδωσε έναν μεγάλο σεισμό στην Σάμο, πριν μερικούς μήνες.