ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΙΑΜΑΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

0

 

ΣΤΟ ΠΑΛΙΟΎΡΙ ΧΑΣΙΚΛΊΔΙΚΗ MIRAZIO

Τα ελληνικά ιαματικά λουτρά είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη περίπτωσης στην ιστοριογραφία των λουτροπόλεων. Αναπτύχθηκαν μετά από τα ευρωπαϊκά και αποτελούν την πρώτη μορφή τουρισμού στο νεοελληνικό κράτος. Τα λουτρά κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας και, κυρίως, στα χρόνια της Επανάστασης δεν είχαν λάβει την κατάλληλη φροντίδα και τα περισσότερα από αυτά παρουσίαζαν εικόνα εγκατάλειψης. Η πιο κρίσιμη πρόκληση που αντιμετώπισε το νεοελληνικό κράτος ήταν η έλλειψη σαφούς νομικού πλαισίου για την κυριότητα των ιαματικών πηγών. Το γεγονός αυτό εμπόδιζε την αποτελεσματική και σταθερή ανάπτυξη των ελληνικών θέρετρων. Μετά την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους οι ιαματικές πηγές χαρακτηρίστηκαν βασιλικά νομήματα και έλαβαν καθεστώς δημόσιας ιδιοκτησίας, το οποίο όμως αμφισβητούνταν από το κράτος, από τους δήμους στους οποίους ανήκαν, από οικογένειες ή ακόμη και από μοναστήρια. Το ασαφές νομικό πλαίσιο των ιαματικών λουτρών έμελλε να αλλάξει στις αρχές του εικοστού αιώνα, όταν η κρατική πολιτική καθόρισε σαφώς το θεσμικό πλαίσιο για την ιδιοκτησία των λουτρών. Η κυβέρνηση Ελευθέριου Βενιζέλου, υπό το όραμα της γεωγραφικής επέκτασης του ελληνικού κράτους μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους, ψήφισε μεγάλο αριθμό νόμων για την καλύτερη διαχείριση και αξιοποίηση των ιαματικών πηγών. Οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα μέλη του Ιατροσυνεδρίου και οι γιατροί των ελληνικών λουτρών παρήγαγαν ένα πολύ σημαντικό συγγραφικό έργο, το οποίο βασίστηκε σε χημικές αναλύσεις και στην επιτόπια έρευνά τους. Η πλειονότητα των επιστημόνων είχε σπουδάσει στην Ευρώπη και συνεπώς, έφεραν μαζί τους τις ευρωπαϊκές επιστημονικές μεθόδους, τις οποίες ακολούθως εφάρμοσαν για τη χημική ανάλυση των ιαματικών πηγών και τη θεραπεία των ασθενών τους. Ταυτόχρονα, οι γιατροί των λουτρών ήταν οι πρώτοι που εξέτασαν τις ιδιότητες του ιαματικού νερού και τις επιπτώσεις του στον ανθρώπινο οργανισμό. Ήταν είτε διορισμένοι γιατροί των λουτρών, είτε επισκεπτόντουσαν τους ασθενείς τους σε αυτά. Τόσο η παρουσία των γιατρών, όσο και οι ιατρικές τους γνωματεύσεις ενθάρρυναν τη χρήση των ελληνικών ιαματικών νερών. Οι λουτρολόγοι γιατροί προήγαγαν, επίσης, την ιατρική έρευνα, διότι οι ιατρικές τους εκθέσεις υποβαλλόντουσαν στο Ιατροσυνέδριο για έγκριση και δημοσίευση. Στη διατριβή μου διερευνώ το ρόλο και τις ενέργειες του ελληνικού κράτους, των ιατρών και των επιχειρηματιών στην ανάπτυξη των λουτροπόλεων. Υποστηρίζω ότι στις δύο περιόδους ανάπτυξής τους (1833-1890 και 1890-1930) οι δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις μεταμόρφωσαν τα ελληνικά λουτρά σε σύγχρονα ιαματικά και παραθαλάσσια θέρετρα. Η έρευνά μου βασίζεται στα κρατικά έγγραφα (νόμους και διατάγματα), στη λογοτεχνία, σε διαφημίσεις και σε ιατρικές μελέτες που δημοσιεύθηκαν σε αυτές τις δύο περιόδους. Υποστηρίζω, ακόμη, ότι το ενδιαφέρον των εταιρειών ή των ιδιωτών (ιατρών και επιχειρηματιών) για την εκμετάλλευση των ιαματικών πηγών και οι συμφωνίες παραχώρησης που υπογράφηκαν μεταξύ του κράτους και των επενδυτών αύξησαν τα δημόσια έσοδα και κατέστησαν τα ελληνικά ιαματικά λουτρά δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς και κερδοφόρες πηγές εισοδήματος για το κράτος.