Το όρος Καλλίδρομο, αν και είναι ένα βουνό χαμηλού υψομέτρου, έχει τα γεωμορφολογικά γνωρίσματα πολύ ψηλοτέρων βουνών. Με τη μακρόστενη κορμοστασιά του κυριαρχεί στην περιοχή της Στερεάς Ελλάδας, ανάμεσα στη θάλασσα του Μαλιακού κόλπου και στην πεδιάδα του βοιωτικού Κηφισού. Χαρακτηρίζεται από μεγάλη δασοκάλυψη, με το μεγαλύτερο μέρος των δασών του να απαρτίζεται από την κεφαλληνιακή ελάτη, ενώ κυρίως στα δυτικά εκτείνονται σε μεγάλη έκταση δρυοδάση.

Βέβαια το βουνό αυτό έχει γίνει γνωστό αφού έχει καταγραφεί στην ιστορική μνήμη από την πιο διάσημη ίσως προδοσία της ιστορίας. Είναι πασίγνωστο ότι κατά τη Μάχη των Θερμοπυλών ο προδότης Εφιάλτης αποκάλυψε στους Πέρσες το κρυφό πέρασμα του Καλλίδρομου, απ’ όπου μπορούσαν να παρακάμψουν τα Στενά που με αυταπάρνηση κρατούσε ο Λεωνίδας και να περικυκλώσουν τους 300 Σπαρτιάτες και τους 700 Θεσπιείς πολεμιστές.

Η περιοχή προσεγγίζεται από την εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας, αλλά και από την παλιά εθνική Λιβαδειάς – Λαμίας. Παράλληλα υπάρχουν αρκετοί επαρχιακοί δρόμοι που επιχειρούν με τολμηρό -η αλήθεια είναι- τρόπο μια εγκάρσια τομή στον ορεινό όγκο, συνδέοντας τα παράλια του Ευβοϊκού με τις πεδιάδες του βοιωτικού Κηφισού. Αφθονοι δασικοί δρόμοι και πολλά πεζοπορικά μονοπάτια διατρέχουν σχεδόν όλο αυτό το τμήμα του βουνού που σε γενικές γραμμές θεωρείται βατό και φιλικό για τον φυσιολάτρη.

Μενδενίτσα, το «μπαλκόνι του Μαλιακού»

Ψηλά στις επάλξεις του Καλλίδρομου υπάρχει ένα άγνωστο καστροχώρι που αξίζει να το επισκεφθείτε. Η πιο εύκολη πρόσβαση είναι να μπείτε στα Καμένα Βούρλα και στη συνέχεια να ακολουθήσετε τον παλιό εθνικό δρόμο με κατεύθυνση προς Λαμία. Στο ύψος της πολίχνης του Μόλου θα ανηφορίσετε όπως δείχνουν οι ταμπέλες, για Μενδενίτσα (24 χλμ.).

Το χωριό απλώνει τα σπίτια του σε ύψος 550 μέτρων πάνω από την επιφάνεια του Μαλιακού κόλπου που απλώνεται στον ανατολικό ορίζοντα. Δεσπόζουσα θέση στο χωριό καταλαμβάνει ο ναός του Αγ. Γεωργίου και το Δημοτικό Σχολείο, κτίσμα των αρχών του 20ού αιώνα που βομβαρδίστηκε ανηλεώς από τους Γερμανούς τον Οκτώβριο του 1943.

Σε γενικές γραμμές η δομή του οικισμού διατηρεί τα παραδοσιακά της αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά με τα πιο παλιά οικήματα να διασώζονται στην συνοικία Κουτλούμ. Ασυναγώνιστη προς την πλευρά του Μαλιακού κόλπου είναι η θέα από την κεντρική πλατεία του Βράχου, όπου υπάρχουν καφέ και ταβέρνες.

Στην είσοδο του χωριού, επάνω στο ύψωμα ενός βράχινου λόφου, στέκει απόμακρο και βουβό, μάρτυρας των αιώνων που πέρασαν, το θρυλικό κάστρο της Βοδονίτσας.

Μεσαιωνικές μνήμες

Το κάστρο της Μενδενίτσας είναι ένα ακόμη από τα πολλά κάστρα που ύψωσαν οι Φράγκοι κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα για να προστατεύουν τα ορεινά περάσματα, τους εμπορικούς δρόμους και για να επιβάλλουν την ισχύ στους ντόπιους πληθυσμούς. Το κάστρο αυτό κτίστηκε από τους Φράγκους εισβολείς όταν έγινε η πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους ιππότες της τέταρτης σταυροφορίας το 1204. Ο Βονιφάτιος Μομφερατικός, αφέντης της Θεσσαλονίκης, χάρισε στον πιστό του μαρκήσιο Γκουίντο Παλαβιτσίνι την περιοχή της Βοδονίτσας και αυτός έκτισε το κάστρο με σκοπό να διαφεντεύει το στρατηγικής και εμπορικής αξίας πέρασμα της «Κλεισούρας», το οποίο συνέδεε τον Μαλιακό με την πεδιάδα του βοιωτικού Κηφισού.

Ετσι στήθηκε η Μαρκιωνία της Μενδενίτσας που είχε στην κατοχή της μεγάλο μέρος της Λοκρίδας και τμήματα της Φωκίδας. Ενώ ήταν στις δόξες της, εδώ είχε την έδρα της επίσης και η Λατινική Επισκοπή. Κατά την Τουρκοκρατία η Μενδενίτσα υπαγόταν στο Πασαλίκι της Χαλκίδας.

Ωστόσο η στρατηγική θέση του τόπου ήταν γνωστή ήδη από τα αρχαία χρόνια, γεγονός που επιβεβαιώνεται από τα οχυρωματικά έργα που προϋπήρχαν και πιθανόν να ήταν τμήμα ακρόπολης της αρχαίας Επικνημίδιας Λοκρίδας. Ισως εδώ εντοπίζονται τα ιστορικά ίχνη της ομηρικής πόλης Τάρφη που έλαβε μέρος στον Τρωικό Πόλεμο.

Δυστυχώς η περιήγηση στον χώρο του κάστρου είναι αρκετά επεισοδιακή, καθώς όλα είναι αφημένα στην τύχη τους και υπάρχουν αρκετές μικρές παγίδες για τους υποψήφιους εξερευνητές. Ετσι χρειάζεται αρκετή προσοχή.

Μια μαγική ορεινή διαδρομή για οχήματα 4χ4

Ενα χιλιόμετρο πριν μπείτε στη Μενδενίτσα, ερχόμενοι από Θερμοπύλες, θα δείτε ένα χαλικοστρωμένο δρομάκι και ταμπέλα «Προς μονή Αγίας Τριάδας». Αν το ακολουθήσετε για 900 μέτρα, θα βρεθείτε μπροστά στην είσοδο του νεόκτιστου μοναστηριού. Το ενδιαφέρον είναι ότι από εδώ ξεκινά ένας ανηφορικός και λασπωμένος ορεινός δρόμος που γρήγορα χάνεται μέσα στο πυκνό και ομοιογενές ελατόδασος.

Αν έχετε όχημα με κίνηση στους τέσσερις τροχούς και αρκετή εμπειρία οδήγησης σε παρόμοιους δασικούς δρόμους, αξίζει να ακολουθήσετε αυτήν τη διαδρομή. Επειδή υπάρχει ένα πλήθος δευτερευόντων δασικών δρόμων, θα πρέπει να έχετε μαζί σας κάποιον που γνωρίζει τα κατατόπια ή GPS με ενημερωμένους όμως χάρτες.

Η περιπλάνηση στο υπέροχο αυτό δασικό οικοσύστημα είναι μεγαλειώδης. Κάθε τόσο θα βρίσκετε ενδιαφέροντα σημεία για στάση και σύντομες εξερευνήσεις. Ψηλότερα ο δρόμος γίνεται αρκετά πιο δύσκολος, με έντονα νεροφαγώματα και χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Τελικά θα καταλήξετε στην περίφημη λιμνούλα του Καλλίδρομου που αποτελεί πραγματικά μια έκπληξη για όσους δεν έχουν ξαναέρθει στην περιοχή.

Η φυσική αυτή λίμνη δεσπόζει σε υψόμετρο 1.250 μέτρα κάτω από την κορφή του Καλλίδρομου, στο σημείο που είναι γνωστό ως το υψίπεδο της Νεβρόπολης –ονομασία που προέρχεται από τη λέξη «νεβρός» που σημαίνει το νεαρό ελάφι.

Από το ύψος της λιμνούλας ξεκινούν δυο βασικοί χωματόδρομοι. Ο ένας κατηφορίζει προς το Ελευθεροχώρι που εντοπίζεται πολύ κοντά στον εθνικό δρόμο Λαμίας – Αμφισσας. Ο άλλος δασικός δρόμος τραβά με πορεία νότια για το Παλιοχώρι που βρίσκεται στις δυτικές παρυφές του Καλλίδρομου προς την πλευρά του βοιωτικού Κηφισού.

Ενα άγνωστο φαράγγι

Το Καλλίδρομο χωρίζεται από την γειτονική Οίτη με το πανέμορφο και -άγνωστο στους πολλούς- φαράγγι του Ασωπού. Το μικρό ποτάμι είναι παραπόταμος του Σπερχειού και σχηματίζεται από ρυάκια και πηγές της Οίτης και του Καλλίδρομου. Χαμηλότερα, κοντά στη γέφυρα της Αλαμάνας χύνεται στον Σπερχειό, λίγο πριν αυτός εκβάλει στον κόλπο του Μαλιακού.

Στο τελείωμα του φαραγγιού προς τη λαμιακή πεδιάδα έχουν εντοπίσει οι αρχαιολόγοι τη γεωγραφική θέση της ομηρικής πόλης Ηράκλεια που υπαγόταν στην επικράτεια του Αχιλλέα.

Η πλέον ενδιαφέρουσα διαδρομή, που περνά μέσα από το φαράγγι, ξεκινά από το ύψος της σιδηροδρομικής γέφυρας της Παπαδιάς και ολοκληρώνεται στη γέφυρα του Ασωπού.

Αν θέλετε να γνωρίσετε μέσα από ολοκληρωμένες και ασφαλείς πεζοπορικές διαδρομές το φαράγγι του Ασωπού, αλλά και τα μονοπάτια της Οίτης και του Καλλίδρομου, ζητήστε πληροφορίες εδώ: https://inaction.guide/

Οι ιαματικές πηγές που γιάτρεψαν τον Ηρακλή

Οι ντόπιοι τις γνωρίζουν ως «Ψωρονέρια» και οι ιαματικές τους ιδιότητες είναι γνωστές από την αρχαιότητα, καθώς σε αυτές αναφέρονται ο Ηρόδοτος και αργότερα ο Παυσανίας. Μάλιστα, σύμφωνα με τον μύθο, οι πηγές με το ιαματικό νερό αναπήδησαν από τη γη κατόπιν εντολής της θεάς Αθηνάς προς τη θέα Γαία με σκοπό να γιατρεύουν τις πληγές του Ηρακλή, ενώ θα πραγματοποιούσε τους περίφημους άθλους του.

Οι πηγές είναι υδροθειούχες, η θερμοκρασία του νερού είναι περίπου στους 33 βαθμούς Κελσίου και είναι ευεργετικές σε όσους πάσχουν από δερματικές παθήσεις, ρευματοπάθειες, αρθρίτιδες, ισχιαλγίες.Ο χώρος είναι ανοικτός σε όλους και χειμώνα ή καλοκαίρι θα δεις στη μικρή λίμνη να κολυμπούν ντόπιοι και ξένοι.

Τα «Ψωρονέρια» βρίσκονται κοντά στο χωριό Δαμάστα που προσεγγίζεται από την παλιά εθνική οδό Αθηνών – Λαμίας.

Περίπου το ίδιο σκηνικό θα δείτε στα Ιαματικά Λουτρά Θερμοπυλών, αλλά και στις πηγές «Κονιαβίτη», «Αφροδίτη» και «Καλλυντικά» των Καμένων Βούρλων.

Διαμονή

Στο χωριό Αγιος Χαράλαμπος στα ριζά του Καλλίδρομου, υπάρχει το :

■ «Zeus Village» τηλ. 6994 459 568

Στα Καμένα Βούρλα:

■ «Violetta» τηλ. 22350-22203
■ «Ακτή» τηλ. 22350-22211