Κριτική στο νέο νόμο

Το διοικητικό συμβούλιο του Πανελλήνιου Συλλόγου Ιαματικών Πηγών και Λουτροπόλεων Ελλάδας κατά την τελευταία τακτική συνεδρίαση του, παρουσία και μελών των Επιτροπών Εργασίας, στο εντευκτήριο του Αθλητικού Πολιτιστικού Ομίλου Θέρμης ο Θερμαϊκός, στη Θέρμη της Θεσσαλονίκης μετά από αναλυτική επεξεργασία της τρίτης κατά σειρά και πιο βελτιωμένης νομοθετικής πρότασης του σχέδιού νόμου του Υπουργείου Τουρισμού με θέμα «Πρότυποι Τουριστικοί Προορισμοί Ολοκληρωμένης Διαχείρισης, Οργανισμοί  Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού, Ιαματικές Πηγές Ελλάδας και άλλες ρυθμίσεις για την ενίσχυση της τουριστικής ανάπτυξης» σημειώνει τα εξής:

Το Υπουργείο Τουρισμού με την νομοθετική πρωτοβουλία που προωθεί στοχεύει μεταξύ άλλων στην ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού, όπως ο τουρισμός ευεξίας κ.α. Το εν λόγω νομοσχέδιο αποτελείται από 65 συνολικά άρθρα με τα οποία στοχεύετέ η ανάπτυξη των ειδικών μορφών τουρισμού και στη χώρα μας. Λόγω ενδιαφέροντος αλλά και λόγο χρόνου στην παρέμβασή μας θα ασχοληθούμε με τα κυρίως Μέρος Β’ Ανώνυμη Εταιρεία «Ιαματικές Πήγες Ελλάδας» (Άρθρα 12 έως 25).

Σύμφωνα με του σχέδιο νόμου του Υπουργείου Τουρισμού:

Με το νομοσχέδιο (άρθρα 3, παραγραφός1) προβλέπεται ότι «Οι Πρότυποι Τουριστικοί Προορισμοί Ολοκληρωμένης Διαχείρισης είναι περιοχές οι οποίες συμβάλλουν στην ενίσχυση της τουριστικής εικόνας της χώρας και χρήζουν ιδιαίτερης διαχείρισης. Ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως Πρότυπου Τουριστικού Προορισμού Ολοκληρωμένης Διαχείρισης βασίζεται, ιδίως, σε κριτήρια όπως τα ιδιαίτερα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής, το φυσικό και γεωμορφολογικό περιβάλλον, η δυνατότητα ανάπτυξης ειδικών μορφών τουρισμού, ο βαθμός επάρκειας και το επίπεδο προσβασιμότητας σε άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα σε τουριστικές υποδομές, η αρτιότητα του οδικού δικτύου, η γειτνίαση με λιμένες και αεροδρόμια, ο λόγος της συνολικής δυναμικότητας του προορισμού σε κλίνες προς τον μόνιμο πληθυσμό στα γεωγραφικά όρια του προορισμού, η μέση ετήσια πληρότητα των τουριστικών καταλυμάτων του προορισμού, καθώς και το εύρος της τουριστικής περιόδου.

Με το (άρθρα 4) συνιστώνται Οργανισμοί Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμού με την διαδικασία και τις προϋποθέσεις που ορίζονται στον ν. 4674/2020, ΦΕΚ Α’ 53/11-03-2020 (Αναπτυξιακοί Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης).

Οι διατάξεις αυτές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως θετικές καθώς το Υπουργείο Τουρισμού δείχνει διάθεση για αξιοποίηση του ιαματικού πλούτου της χώρας.

Στο σημείο αυτό να σημειώσουμε ότι η Ελλάδα δεν έχει αναδείξει τη δυναμική των ιαματικών πηγών, παρότι διαθέτει 753 πηγές (Σύμφωνα με το ΙΓΜΕ), εκ των οποίων αξιοποιημένες είναι λιγότερες από 100. Οι περισσότερες ιαματικές πηγές καταγράφονται στην νησιωτική Ελλάδα (229), (από τις οποίες 100 στην Κρήτη, 42 στα Νησιά του Αιγαίου, 34 στα Ιόνια Νησιά, 30 στις Κυκλάδες), και ακολουθούν η Στερεά Ελλάδα (179), η Μακεδονία (115), η Πελοπόννησος (114), η Θεσσαλία (57), η  Ήπειρος (57) και η Θράκη (25).

Θέσπιση ΙΠΕ Α.Ε

Με το νομοσχέδιο (άρθρα 12-25) προβλέπεται η σύσταση μίας ανώνυμης εταιρείας με το όνομα «Ιαματικές Πηγές Ελλάδος (Ι.Π.Ε. ΑΕ.)», η οποία θα διαχειρίζεται «κεντρικά» τις ιαματικές πηγές της χώρας.

Ειδικότερα:

Τα άρθρα 12 και 13 αναφέρονται στον σκοπό και στο αντικείμενο του Μέρους Β’ του σχεδίου νόμου. Ειδικότερα, το Μέρος Β’ έχει ως στόχο τη συνολική και ολοκληρωμένη διοίκηση, διαχείριση, εκμετάλλευση και αξιοποίηση των φυσικών ιαματικών πόρων και πηγών της χώρας, καθώς επίσης και των εγκαταστάσεών τους, που αποτελούν περιουσία του Δημοσίου ή των οικείων ΟΤΑ. Συγκεκριμένα, με τις προτεινόμενες διατάξεις καθορίζεται το πλαίσιο για τη σύσταση Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία «Ιαματικές Πηγές Ελλάδας Ανώνυμη Εταιρεία» (Ι.Π.Ε. ΑΕ.).

Στο άρθρο 14 καταστρώνονται η σύσταση, η επωνυμία, ο σκοπός, η λειτουργία, η

εποπτεία, η διάρκεια και η έδρα της Ι.Π.Ε. Α.Ε.

Προβλέπεται ότι «Η Ι.Π.Ε. Α.Ε. έχει ως σκοπό τη διοίκηση, διαχείριση, εκμετάλλευση και αξιοποίηση των φυσικών ιαματικών πόρων και πηγών, καθώς και των εγκαταστάσεών τους και του περιβάλλοντος των ιαματικών πηγών χώρου σε ακτίνα πεντακοσίων (500) μέτρων, η οποία ανήκει στη διαχείριση του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (Ε.Ο.Τ.) και περιλαμβάνεται στην προστατευτική περιοχή γύρω από την πηγή, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 1 του ν. 4844/1930 (Α’ 268) και τα οποία αποτελούν περιουσία του Δημοσίου ή Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.). H περιοχή του πρώτου εδαφίου λειτουργεί και ως ζώνη προστασίας του φυσικού πόρου. Σε κάθε περίπτωση εφαρμόζονται ο ν. 4602/2019 (Α’ 45) περί έρευνας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης του γεωθερμικού δυναμικού της Χώρας. Η αξιοποίηση των ανωτέρω εκτάσεων από την Ι.Π.Ε. Α.Ε. γίνεται σύμφωνα με τις προβλέψεις της πολεοδομικής νομοθεσίας».

Θα ήταν ενδιαφέρον το Υπουργείο Τουρισμού να ανάπτυσσε μια στρατηγική αξιοποίησης των ανενεργών σήμερα φυσικών ιαματικών πόρων, που είναι εκατοντάδες, μέσω της νέας ανώνυμης εταιρείας (Ι.Π.Ε. ΑΕ.). Αντί αυτού με το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο το Υπουργείο Τουρισμού προωθεί τον συνολικό έλεγχο των ιαματικών φυσικών πόρων μέσα από μία ανώνυμη εταιρία με έδρα την Αθήνα.

Αντί για αποκέντρωση και ενίσχυση του ρόλου των Περιφερειών και των Δήμων, αλλά και την υποστήριξη των ιδιωτών επενδυτών, οδηγούμαστε σε συγκεντρωτισμό. Η φιλοσοφία αυτή μας βρίσκει αντίθετους.

Στο άρθρο 15 ρυθμίζονται ζητήματα μεταβίβασης περιουσιακών δικαιωμάτων στην

ΙΠΕ.

Στο άρθρο 16 προβλέπεται η αυτοδίκαιη περιέλευση σε περιουσιακά δικαιώματα.

Ειδικότερα:

1. Υφιστάμενες διοικητικές πράξεις ή συμβάσεις μίσθωσης, υπομίσθωσης, παραχώρησης ή άλλες συμβάσεις διοίκησης, διαχείρισης και εκμετάλλευσης επί των φυσικών ιαματικών πόρων και πηγών, καθώς και των εγκαταστάσεών τους, για τις οποίες έχει εκδοθεί ειδικό σήμα λειτουργίας, και του περιβάλλοντος των ιαματικών πόρων χώρου σε ακτίνα πεντακοσίων (500) μέτρων, που αφορούν ή έχουν ως αντισυμβαλλόμενο ιδιώτη, φυσικό ή νομικό πρόσωπο πλην της παρ. 3, μετά την έκδοση της απόφασης ανάθεσης δικαιωμάτων χρήσης και εκμετάλλευσης του άρθρου 25, εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι τη λήξη τους. Στη θέση του εκμισθωτή ή του παραχωρήσαντος, από την έκδοση της ανωτέρω απόφασης, υπεισέρχεται αυτοδικαίως η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ιαματικές Πηγές Ελλάδας Ανώνυμη Εταιρεία» (Ι.Π.Ε. Α.Ε.) ως προς το σύνολο των συμβατικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, χωρίς να απαιτείται η συναίνεση των αντισυμβαλλομένων και ανεξάρτητα από την ύπαρξη συμβατικών όρων που αποκλείουν ή περιορίζουν την υπεισέλευση αυτή.

Η ρύθμιση αυτή μας βρίσκει αντίθετούς γιατί θα διαταράξει ακόμη και την λειτουργία αναπτυγμένων σήμερα ιαματικών φυσικών πόρων, προσθέτοντας πρόσθετα διοικητικά βάρη.

Στο άρθρο 17, όπου ρυθμίζεται ο τρόπος λειτουργίας της ΙΠΕ, αναφέρεται «Σε κάθε άλλη περίπτωση, ο οικείος Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού δύναται, μέσα σε προθεσμία έξι (6)

μηνών από τη θέση σε ισχύ του παρόντος, να εκδώσει απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί της αξιοποίησης του ιαματικού φυσικού πόρου και των εγκαταστάσεων που συνέχονται μ’ αυτόν. Αν παρέλθει άπρακτη η ως άνω προθεσμία ή εκδοθεί αρνητική απόφαση επί της αξιοποίησης, τεκμαίρεται σύμφωνη γνώμη του Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού για την έκδοση της απόφασης. Αν εκδοθεί απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου περί αξιοποίησης, ο οικείος Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού ή η αναπτυξιακή εταιρεία αυτού υποβάλει στην Ι.Π.Ε., εντός τεσσάρων (4) ετών από την έκδοση της απόφασης αυτής, οικονομοτεχνική μελέτη επενδυτικού σχεδίου του ιαματικού φυσικού πόρου, στην οποία περιγράφεται αναλυτικά το πρόγραμμα της επένδυσης, δίνονται στοιχεία για την τουριστική κίνηση της περιοχής και παρατίθενται οι προοπτικές βιωσιμότητας της επένδυσης.

Η θέσπιση δεσμευτικών χρονοδιαγραμμάτων είναι θετική και θα πρέπει να ισχύει και για την Ι.Π.Ε. Α.Ε.

Στο άρθρο 18 ορίζεται το μετοχικό κεφάλαιο της ΙΠΕ.

Στο άρθρο αυτό είναι σημαντική η εμπλοκή της ΚΕΔΕ στο μετοχικό κεφαλαίο της νέας εταιρείας.

ΤΑΙΠΕΔ

Ο νομοθέτης δεν λαμβάνει υπ όψιν του, την αρνητική εμπειρία των τελευταίων 10 χρόνων από την παραχώρηση πολλών ιαματικών φυσικών πόρων στο υπερταμείο (ΤΑΙΠΕΔ), το οποίο δεν κατάφερε να ολοκλήρωση παρά μόνο έναν διαγωνισμό παραχώρησης ιαματικών φυσικών πόρων (αυτό της Κύθνου). Με αυτό το δεδομένο αναλογιζόμαστε τι θα μπορούσε να προσφέρει ο συγκεντρωτισμός που προωθείται με το υπό κατάρτιση νομοσχέδιο;

Για το λόγο αυτό και η κριτική του Διοικητικού Συμβούλιο του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας (ΣΔΙΠΕ), ότι «H αναχρονιστική κρατικομονοπωλιακή διαχείριση, που εισηγείται το Υπουργείο, πέρα από τα προφανή ζητήματα συνταγματικής διάστασης ως προς τον κατοχυρωμένο ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης που αναδεικνύει, προκρίνει ένα ακραία αντι-αναπτυξιακό και μη βιώσιμο μοντέλο διαχείρισης και εκμετάλλευσης των τοπικών φυσικών πόρων, το οποίο στρεβλώνει τον υγιή ανταγωνισμό και οδηγεί σε υφαρπαγή περιουσιακών στοιχείων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης» μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους.

Κρίσιμο, επίσης, παραμένει το ερώτημα αν το ΤΑΙΠΕΔ, συμφωνεί με την πρόταση του Υπουργείου Τουρισμού και μπορεί να παραχωρήσει  τις ιαματικές πήγες που είναι στην δική του αρμοδιότητα;

Στην κατεύθυνση αυτή πολύ αρνητική είναι και η υποστήριξη από δημοσίους φορείς που λειτουργούν ιδιώτες και προσπαθούν να κάνουν κάποια επενδύσεις για την αξιοποίηση και ανάδειξή τους π.χ. τα λουτρά Ελευθερών Καβάλας κ.α.

Χρηματοδότηση

Πέρα από το όποιο νομοσχέδιο ψηφιστεί τελικά, το Υπουργείο Τουρισμού θα πρέπει ΑΜΕΣΣΑ να συνεργαστεί με τους φορείς του τουρισμού (Σύνδεσμο Δήμων, ιδιώτες επενδυτές φορείς της κοινωνίας των πολιτών κ.α.) και να εξασφαλίσει χρηματοδοτικό εργαλείο για την υποστήριξη των ενεργειών αξιοποίησης των ιαματικών φυσικών πόρων αλλά και των επενδύσεων που έχουν δρομολογηθεί.

Τέλος, ιδιαιτέρα σημαντικό είναι και το γεγονός της αύξησης του λουτρικού επιδόματος, κατά ελάχιστο στα 500 ευρώ για 15 λούσεις, προκειμένου να διευκολυνθούν οι ασφαλισμένοι στην ικανοποίηση των αναγκών τους και να μπορέσουν οι ιαματικές πηγές που λειτουργούν να λειτουργήσουν.